تاريخچه تاسيس شهرداري در ماسال
شهرستان ماسال تا قبل از سال ۱۳۷۶ شمسي بصورت يک بخش متشکل از دو دهستان بزرگ بنام ماسال و شاندرمن بود که در ابتداي قرن حاضر به عنوان بخشي دور افتاده و بن بست از بخشهاي پنجگانه شهرستان طوالش محسوب مي شد و در هر يک از دهستان هاي ياد شده بازاري هفتگي بنام شنبه بازار در مرکز دهستان ماسال و جمعه بازار در مرکز دهستان شاندرمن فعاليت مي نمودند. شنبه بازار ماسال در دامنه جنگل هاي انبوه شالوار کوه قرار داشت که رود خانه نسبتاً پر آبي بنام خالکائي از کنارش به سمت شرق و بسوي اراضي طاهرگوراب و اسفند عبور کرده و وارد مرداب انزلي مي شود. دهستان ماسال داراي ارتفاعات ييلاقي سرسبز و خوش منظره و خوش آب و هوائيست که پس از تاسيس جمهوري اسلامي جاده اي آسفالته به ارتفاعات و ييلاقاتش کشيده شد و هر ساله گردش گران زيادي براي تفريح و استراحت به اين ييلاقات روي مي آورند، اما بازار ماسال تا پايان دهه سي شمسي همچنان در بن بست کامل طبيعي قرار داشت و از هيچ سوي به شهرها و دهستان هاي مجاور ارتباط جاده اي اتومبيل رو نداشته است. تاسيس شهرداري در ماسال : در سال ۱۳۳۰- ۱۳۲۹ که شهرداري رضوانشهر مرکز بخش تالشدولاب تاسيس شد و مرحوم سليمان پاشاخان بابکان ساساني (تنها فرزند ذکور سردار مقتدرحاکم اسبق طوالش در زمان نهضت جنگل) به عنوان اولين شهردار افتخاري و مرحوم عزيز الله خان اميري ساساني (داماد سردار مقتدر) به عنوان اولين رئيس انجمن شهر رضوانشهر انتخاب شدند. در همان زمان نام (رضوانده) يا (چهار راه) به رضوانشهر تغيير يافت. و در همان زمان نيز مرحوم حاج انام قلي ماسالي بفکر تاسيس شهرداري در بازار ماسال افتاد. اما به دلايل مختلف و مشکلات زيادي که در سر راه قرار داشت اين امر ميسر نشد، زيرا بازار ماسال تنها يک امتياز خوب داشت آنهم داشتن بازارچه اي قديمي مربوط به اوايل قرن حاضر با تعدادي مغازه هاي کاهگلي و آجري باقيمانده از زمان مظفرالدين شاه و احمد شاه قاجار و يک بازارچه وسيع با تعدادي دکان هاي آجري بجاي مانده در اويل قرن حاضر بوده اما هيچگونه شرايط و امکانات مساعد ديگري براي دريافت مجوز تاسيس شهرداري ديده نمي شد. مهمترين امتياز براي تاسيس شهرداري، جمعيت بازار ماسال بوده آن نيز بسيار اندک و ناچيز محسوب مي شد و تنها عده اي از خانواده هاي مهاجر تات و گيلک زبان کسبه هاي بازار ماسال را تشکيل مي دادند و تعداد کسبه هاي بومي انگشت شمار بود .خانواده هاي تات در فصل تابستان به خلخال باز مي گشتند و مردم بومي نيز با زندگي عشايري عازم ييلاقات مي شدند، بدين علت بازار هفتگي ماسال با جمعيت اندکش تابستانها خلوت مي شد. اما وي براي دريافت مجوز تاسيس شهرداري از وزارت کشور مايوس نشد و مدام در پي دريافت مجوز فعاليت مي نمود ضمن اينکه همچنان به تلاش خود ادامه مي داد و سعي مي کرد با ساخت و سازهاي خود شرايط لازم را براي سکونت خانواده ها در زادگاهشان و جلوگيري از مهاجرت را ايجاد نمايد و بازار ماسال را آماده براي پيشرفت و تجارت و شهر سازي سازد. بخاطر همين رفت و آمدها به تهران بود که اتومبيلش در جاده رشت قزوين در محلي موسوم به ملاعلي دره سقوط کرد و استخوان لگنش شکست و مدت چنده ماه در حال معالجه بسر برد. اما متاسفانه آمار جمعيت سال ۱۳۳۵ که جمعيت محدوده بازار مرکزي ماسال را ششصد نفر نشان مي داد به يکي از بزرگترين مشکل در راه دريافت مجوز تاسيس شهرداري در ماسال بدل شده بود، زيرا طبق قانون شرط لازم براي تاسيس شهرداري در هر ناحيه از کشور داشتن جمعيتي حداقل بيش از ۵۰۰۰نفر بود در حاليکه بازار ماسال طبق آمارسال ۱۳۳۵ بيش از ششصد نفر جمعيت نداشت، لذا براي پيش رو برداشتن اين مشکل مي بايست فکري مي شد. تا اينکه در پائيز سال ۱۳۳۶با ورود دکتر اقبال نخست وزير و هيئت دولت وي به اتفاق آقاي اشتري استاندار گيلان و مديران کل استان به ماسال و بازديد از ساختمانهاي اهداء شده و افتتاح آنها فعاليت هائي را که از سوي انامقلي ماسالي براي تامين خدمات پزشکي و بهداشتي و درماني و فرهنگي و مذهبي صورت گرفته بود برايش اميد تازه اي در مورد تاسيس شهرداري در ماسال بوجود آورد، به ويژه اينکه استاندار وقت آقاي اشتري در آن ديدار بخاطر خدمات مردمي حاج انامقلي ماسالي بيش از حد به ايشان احترام قايل مي شد و سعي ميکرد نيازهاي عمراني ماسال را با وجود محدويت هاي مالي در حد امکان و در اسرع وقت برطرف سازد. وي براي دريافت مجوز تاسيس شهرداري در ماسال کمک هاي بسيار زيادي را انجام داد و بنا به تقاضاي مرحوم انامقلي ماسالي و با ابتکارات مهندسين دفتر فني استانداري مقرر شد که از قراء و قصبات نزديک و مجاور بازار ماسال نقشه برداري شده و براي افزايش جمعيت ماسال به محدوده شهر افزوده شوند و بدين ترتيب جمعيت شهر ماسال با افزايش سطح شهر به حد نصاب قانوني خود برسد به همين منظور قسمتي از قريه وشمه سرا و تمامي قريه لوحه سرا، درخانه، سنگ بست و نواحي نزديک دوله ملال و خانقاه بر، چلمه سرا، ميله سرا، گيله سرا، آستارا محله، لُنگ و مرکيه شرقي در محدوده شهر ماسال قرار گرفتند و پس از انجام کارهاي مقدماتي براي تائيد به وزارت کشور ارسال شد و سرانجام در زمستان سال ۱۳۳۹ مجوز تاسيس شهرداري صادر گرديد. اما به علت نداشتن محل استقرار دفاتر شهرداري زمان آغاز به کار و افتتاح آن به بهار سال ۱۳۴۰ موکول گرديد. براي اينکار موقتاً دو باب مغازه مجاور هم واقع در ضلع جنوبي ميدان اصلي بازارچه قديمي ماسال جنب (ميدان امام خميني فعلي) که متعلق به مرحومان حاج اسفنديار و حاج اسماعيل ماسالي از اخوان ماسالي بوده به عنوان محل تاسيس شهردار و محل کارکارمندان شهرداري رايگان در اختيار اين نهاد قرار گرفت تا بعدها فکر ديگري براي احداث ساختمان شهرداري در ماسال بشود. به قلم استاد علي ماسالي
